Việt Nam hiện đang đứng trong top 10 quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất trên toàn cầu. Điều này được thể hiện qua các chỉ số như mức sinh thấp, tỷ lệ tử vong giảm và tuổi thọ trung bình ngày càng tăng. Tình trạng già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng, khiến cho nhu cầu về chăm sóc sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt là đối với người cao tuổi, trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Điều này đã và đang mở ra những cơ hội lớn cho thị trường bất động sản nghỉ dưỡng. Các dự án bất động sản không chỉ cần đáp ứng yêu cầu về nghỉ ngơi, thư giãn mà còn phải cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện cho người cao tuổi. Việc phát triển các mô hình bất động sản nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe sẽ là một hướng đi tiềm năng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của một bộ phận dân số đang bước vào giai đoạn cuối của cuộc đời. Đây không chỉ là cơ hội để doanh nghiệp khai thác mà còn đóng góp quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và chăm sóc cho thế hệ người cao tuổi tại Việt Nam. Hãy cùng Nhà đất Vĩnh Phúc tìm hiểu những tiềm năng to lớn khi phát triển bất động sản dưỡng lão tại Việt Nam.
Bất động sản dưỡng lão là gì?
Bất dộng sản dưỡng lão là loại hình bất động sản được thiết kế và xây dựng đặc biệt nhằm phục vụ nhu cầu sống, chăm sóc sức khỏe, và sinh hoạt của người cao tuổi. Loại hình này không chỉ cung cấp chỗ ở, mà còn đi kèm với các dịch vụ y tế, chăm sóc cá nhân, và các tiện ích giải trí phù hợp với người già. Các dự án bất động sản dưỡng lão thường bao gồm căn hộ hoặc nhà ở được thiết kế an toàn, tiện nghi, với các tiện ích như phòng khám, khu vật lý trị liệu, phòng tập thể dục, hồ bơi, nhà hàng, và các khu vực sinh hoạt chung.
Mục tiêu chính của bất động sản dưỡng lão là tạo ra một môi trường sống an toàn, thoải mái, và hỗ trợ cho người cao tuổi, giúp họ duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể. Đây là một xu hướng đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều quốc gia, đặc biệt là những nước có tỷ lệ già hóa dân số cao, và cũng đang dần thu hút sự quan tâm tại Việt Nam khi nhu cầu chăm sóc người cao tuổi ngày càng tăng. Những dự án này không chỉ đáp ứng nhu cầu về nơi ở mà còn góp phần tạo nên cộng đồng sống tích cực và thân thiện cho người cao tuổi.
Bất động sản nghỉ dưỡng Việt Nam đón nguồn cầu dồi dào
Theo Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), Việt Nam hiện đang là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Số liệu cho thấy tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên đã chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và dự kiến sẽ tăng lên hơn 25% vào năm 2050. Theo lộ trình, đến năm 2036, Việt Nam sẽ chính thức bước vào giai đoạn dân số già, chuyển đổi từ xã hội “già hóa” sang xã hội “già”, đồng nghĩa với việc sự gia tăng của người cao tuổi sẽ trở thành một trong những thách thức lớn đối với nền kinh tế và xã hội.
Sự thay đổi nhân khẩu học này không chỉ xuất phát từ việc giảm tỷ lệ tử vong và tăng tuổi thọ, mà phần lớn còn do tỷ lệ sinh giảm mạnh trong nhiều thập kỷ qua. Cụ thể, mức sinh đã giảm một nửa từ 3,8 con mỗi phụ nữ vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023. Sự sụt giảm này đã có tác động sâu rộng đến cơ cấu dân số, làm đẩy nhanh tốc độ già hóa. Trung bình trong giai đoạn 2009-2019, tổng dân số Việt Nam chỉ tăng 1,14% mỗi năm, nhưng dân số cao tuổi lại tăng tới 4,35% mỗi năm, cho thấy tốc độ già hóa đang diễn ra nhanh chóng và khó có khả năng chậm lại nếu mức sinh không được cải thiện.
Tình trạng già hóa này mở ra nhiều thách thức nhưng cũng mang lại cơ hội lớn cho các ngành kinh tế, trong đó có bất động sản dưỡng lão. Theo bà Phạm Thị Miền, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam), sự gia tăng nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi đang tạo nên cơ hội phát triển mạnh mẽ cho thị trường bất động sản dưỡng lão. Đặc biệt, nhu cầu này càng trở nên cấp thiết khi cấu trúc gia đình ở Việt Nam đang thay đổi rõ rệt. Tỷ lệ người cao tuổi sống cùng con cháu ngày càng giảm dần, không chỉ ở khu vực thành thị mà còn ở nông thôn, dẫn đến nhu cầu về các loại hình nhà ở và dịch vụ chuyên biệt dành cho người cao tuổi.
Số liệu từ Tổng cục Thống kê (GSO) cho thấy tỷ lệ người cao tuổi sống một mình đã tăng từ 9,68% năm 2009 lên 13,74% năm 2019, trong khi tỷ lệ người cao tuổi chỉ sống cùng vợ/chồng cũng tăng từ 8,69% lên 14,09% trong cùng kỳ. Bên cạnh đó, số lượng người cao tuổi gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày và mắc các vấn đề về thị lực, thính lực, vận động, trí nhớ, và giao tiếp cũng gia tăng đáng kể. Tình trạng này khiến nhu cầu về bất động sản dưỡng lão không chỉ tăng về số lượng mà còn đòi hỏi sự nâng cao về chất lượng dịch vụ, đáp ứng đầy đủ các nhu cầu sinh hoạt, chăm sóc sức khỏe và an dưỡng cho người cao tuổi trong bối cảnh xã hội đang ngày càng thay đổi.
Bất động sản dưỡng lão: Các ông lớn vào cuộc
Bà Phạm Thị Miền, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam (Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam), cho biết theo khảo sát và thống kê của Công ty bảo hiểm Bảo Việt (BVI), hiện tại Việt Nam chỉ có 32/63 tỉnh thành có viện dưỡng lão trong khi tỷ lệ người cao tuổi sống cô đơn ngày càng tăng cao. Điều này cho thấy một khoảng trống lớn trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc cho người cao tuổi trên toàn quốc. Hiện tại, cả nước chỉ có hơn 400 viện dưỡng lão, trong đó khoảng 50% là các trung tâm từ thiện hoặc do nhà nước đầu tư, còn lại là các cơ sở tư nhân. Con số này vẫn còn rất khiêm tốn so với nhu cầu thực tế và xu hướng già hóa dân số đang diễn ra nhanh chóng.
Đáng chú ý, các “ông lớn” trong ngành địa ốc cũng bắt đầu quan tâm và từng bước tiếp cận thị trường bất động sản dưỡng lão với những kế hoạch đầy tham vọng. Cụ thể, vào tháng 3/2024, Vingroup đã chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác với Well Group (Nhật Bản) để phát triển mô hình trung tâm chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi theo tiêu chuẩn quốc tế. Mô hình này bao gồm hai hình thức: chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trong ngày và chăm sóc dài hạn tại các nhà dưỡng lão. Trong đó, dự án đầu tiên được triển khai tại khu đô thị Vinhomes Ocean Park 2 (Ocean City, Hà Nội), nơi cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cao cấp và tiện nghi hàng đầu cho người cao tuổi. Tiếp đó, đầu tháng 8/2024, Sun Group cũng chính thức triển khai dự án đại đô thị Sun Urban City tại Hà Nam, trong đó có phân khu dành riêng cho bất động sản dưỡng lão và bệnh viện chuyên biệt, hướng tới đối tượng khách hàng là người cao tuổi, đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng về chăm sóc sức khỏe và chất lượng sống của nhóm đối tượng này.
Mặc dù bất động sản dưỡng lão được xem là phân khúc tiềm năng và còn nhiều dư địa để phát triển, nhưng hiện nay các cơ sở dưỡng lão chủ yếu tập trung ở khu vực đô thị và mới chỉ phục vụ cho một bộ phận nhỏ người cao tuổi có khả năng tài chính. Theo bà Miền, chi phí sinh hoạt tại các cơ sở dưỡng lão tư nhân thường cao, vượt quá mức thu nhập bình quân của người cao tuổi tại Việt Nam, đặc biệt là tại các khu vực nông thôn và các tỉnh thành ngoài đô thị lớn. Điều này đặt ra thách thức lớn về khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phần đông người cao tuổi, khiến nhiều gia đình không thể lựa chọn viện dưỡng lão dù nhu cầu là rất cấp thiết.
Giải pháp và chính sách phát triển bền vững bất động sản dưỡng lão
Bà Miền nhấn mạnh, để đảm bảo phát triển bền vững và đáp ứng đầy đủ nhu cầu chăm sóc người cao tuổi, Nhà nước cần xây dựng và triển khai các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đầu tư vào bất động sản dưỡng lão. Các chính sách này không chỉ giúp tăng cường số lượng cơ sở mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc, đảm bảo người cao tuổi có thể tiếp cận với các dịch vụ phù hợp với khả năng tài chính và nhu cầu thực tế. Cụ thể, bà Miền đề xuất một số giải pháp và chính sách như sau:
Cần nghiên cứu và áp dụng các chính sách ưu đãi
Cần nghiên cứu và áp dụng các chính sách miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp đầu tư vào bất động sản dưỡng lão trong những năm đầu hoạt động. Điều này giúp giảm thiểu chi phí và rủi ro tài chính cho doanh nghiệp, từ đó khuyến khích họ tham gia đầu tư vào lĩnh vực này. Việc giảm thuế không chỉ giúp các doanh nghiệp giảm gánh nặng tài chính mà còn tạo điều kiện thuận lợi để họ tập trung đầu tư vào nâng cao chất lượng dịch vụ và cơ sở vật chất.
Cung cấp các khoản vay
Bất động sản dưỡng lão cần được coi là một loại hình “Nhà ở đặc biệt,” tương tự như nhà ở xã hội, bởi nó không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản về chỗ ở mà còn cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ sinh hoạt, và tạo môi trường sống an toàn, tiện nghi cho người cao tuổi. Với sự gia tăng của dân số già, nhu cầu về các cơ sở dưỡng lão ngày càng trở nên cấp thiết, không chỉ tại các thành phố lớn mà còn ở các vùng nông thôn và khu vực ít phát triển hơn. Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất khiến nhiều doanh nghiệp ngần ngại đầu tư vào lĩnh vực này chính là chi phí đầu tư ban đầu cao và thời gian hoàn vốn dài, dẫn đến việc thiếu hụt nguồn cung và chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng được kỳ vọng.
Để thúc đẩy sự phát triển của bất động sản dưỡng lão và khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư vào lĩnh vực này, Nhà nước cần xây dựng các chính sách hỗ trợ tài chính thiết thực và kịp thời. Một trong những giải pháp hiệu quả là cung cấp các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp hoặc thậm chí không lãi suất cho các doanh nghiệp có ý định đầu tư vào xây dựng và vận hành các cơ sở dưỡng lão. Các khoản vay này sẽ giúp giảm đáng kể gánh nặng chi phí ban đầu, đặc biệt là chi phí xây dựng, mua sắm trang thiết bị, và chi phí đào tạo nhân viên chăm sóc – những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng của các cơ sở dưỡng lão.
Xây dựng ưu đãi về thuế
Để thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bất động sản dưỡng lão, Việt Nam cần xây dựng các chính sách ưu đãi đặc biệt về thuê đất, thuế, phí và cải cách thủ tục hành chính. Các chính sách này không chỉ tạo sự hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài mà còn giúp họ dễ dàng tiếp cận thị trường, nhanh chóng triển khai dự án và mang lại những mô hình chăm sóc người cao tuổi tiên tiến từ các quốc gia phát triển vào Việt Nam. Việc học hỏi và áp dụng các kinh nghiệm quốc tế sẽ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc cho người cao tuổi trong nước.
Nhà nước xem xét cấp đất hoặc cho thuê đất dài hạn
Nhà nước nên xem xét cấp đất hoặc cho thuê đất dài hạn với giá ưu đãi cho các doanh nghiệp phát triển bất động sản dưỡng lão, đặc biệt tại các khu vực có nhu cầu cao như các thành phố lớn, khu đô thị và các tỉnh thành có tỷ lệ người cao tuổi cao. Đồng thời, việc giảm hoặc miễn các khoản phí liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho các dự án bất động sản dưỡng lão cũng là một biện pháp khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư. Những chính sách ưu đãi về đất đai sẽ giúp giảm đáng kể chi phí đầu vào cho doanh nghiệp, từ đó hạ giá thành dịch vụ và tăng cường khả năng tiếp cận cho người cao tuổi.
Thiết lập các quy định pháp lý rõ ràng
Cần thiết lập các quy định pháp lý rõ ràng, minh bạch về tiêu chuẩn và điều kiện hoạt động của các cơ sở bất động sản dưỡng lão. Điều này bao gồm các tiêu chuẩn về an toàn, chất lượng dịch vụ chăm sóc, đào tạo nhân viên, và các yêu cầu về cơ sở vật chất, nhằm đảm bảo người cao tuổi được chăm sóc trong môi trường an toàn, lành mạnh và chất lượng. Việc có khung pháp lý rõ ràng sẽ giúp các doanh nghiệp tuân thủ và đảm bảo chất lượng dịch vụ, đồng thời tạo niềm tin cho khách hàng khi lựa chọn các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi.
Thúc đẩy mô hình hợp tác công tư (PPP)
Cần thúc đẩy mô hình hợp tác công tư (PPP) trong việc phát triển bất động sản dưỡng lão. Đây là mô hình kết hợp giữa khu vực công và tư nhân, tận dụng nguồn lực từ cả hai phía để phát triển cơ sở hạ tầng và cung cấp dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. Việc áp dụng mô hình này sẽ giúp tăng cường khả năng huy động vốn, tối ưu hóa chi phí và nâng cao hiệu quả đầu tư, đồng thời tạo điều kiện để các doanh nghiệp tư nhân tham gia khai thác và vận hành các cơ sở công lập sẵn có. Nhà nước cần tạo cơ sở pháp lý cho việc thu hút vốn đầu tư của khu vực tư nhân vào lĩnh vực bất động sản dưỡng lão, cho phép các doanh nghiệp tư nhân khai thác và vận hành các cơ sở chăm sóc người cao tuổi công lập, tạo ra những mô hình quản lý hiệu quả và linh hoạt hơn.
Kết luận
Nhìn chung, bất động sản dưỡng lão là một lĩnh vực còn mới mẻ tại Việt Nam nhưng đang dần thu hút sự quan tâm lớn từ cả khu vực công và tư nhân. Với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng và nhu cầu chăm sóc người cao tuổi ngày càng tăng, việc phát triển bất động sản dưỡng lão không chỉ là một hướng đi tiềm năng mà còn là một phần thiết yếu trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi tại Việt Nam. Để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này, cần sự chung tay từ nhiều phía, từ sự hỗ trợ và chính sách của Nhà nước, đến sự đầu tư và nỗ lực từ các doanh nghiệp, cùng với sự tham gia của các nhà đầu tư quốc tế. Đây không chỉ là cơ hội kinh doanh mà còn là trách nhiệm xã hội, đóng góp vào việc xây dựng một xã hội công bằng, nhân văn và giàu tính cộng đồng hơn, nơi mà người cao tuổi được sống trong môi trường an toàn, thoải mái và được chăm sóc tận tình.
